Forum Lubuskiego Towarzystwa Genealogicznego
Klenica by³a osad± zapewne ju¿ w XIV w. skoro przyjmuje siê, ¿e w 1437 r. nale¿a³a do Sigismunda Zebelitz (z Bielic). Do koñca XV w. stanowi³a czêsty przedmiot sporów miêdzy rodzin± von Zebelitz, a mieszkaj±cymi na pograniczu Wielkopolski ¯ychliñskimi oraz okoliczn± szlacht± z pobliskiego ¦l±ska, w tym z Rechenbergami. Grunty o niewielkiej wydajno¶ci oraz rozleg³e lasy i bagna nie sprzyja³y rozwojowi gospodarki folwarcznej. Dlatego te¿ zarówno Klenica jak i okoliczne wsie d³ugo by³y zasiedlone przez woln± ludno¶æ ch³opsk±. Od po³owy XVI w. maj±tek w Klenicy znajdowa³ siê we w³adaniu Rechenbergów. Wraz ze ¶mierci± Johanna Georga w 1610 r. przejê³a go jego siostra Helena von Spritzenstein i jej m±¿ Johann Ernest Spritzenstein, a nastêpnie druga ¿ona Johanna, Eleonora hrabina von Harrach. Ona te¿ przekaza³a testamentem Klenicê, podobnie jak ca³e dobra otyñskie, Zakonowi Jezuitów, który przej±³ je krótko po 1645 r. Mimo, ¿e dobra zakonne by³y kilkakrotnie pl±drowane przez wojska w czasie wojny siedmioletniej i wojen ¶l±skich, a zabudowania dosyæ czêsto niszczone przez po¿ary, maj±tek w Klenicy utrzymywa³ siê w dobrym stanie. Sprzyja³a temu metoda zarz±dzania oparta o gospodarstwa czynszowe oraz ci±g³e starania przedstawicieli zakonu o naprawê dróg, rozlicznych mostów i dobrze zorganizowan± gospodarkê le¶n±. Zak³adano nowe folwarki i owczarnie, m.in. w 1666 r. wzniesiono m³yn, w 1669 i 1671 roku owczarnie, w 1714 r. wzniesiono browar, a w latach 1717-1720 rozbudowano Karszyn. W 1700 r. w dobrach klenickich zamieszkiwa³o 579 osób.
Klenica nale¿a³a do wielkiej w³asno¶ci ziemskiej obejmuj±cej kilkana¶cie wsi i folwarków, której siedziba mie¶ci³a siê w Otyniu. By³a ona zarz±dzana przez administratora, który mianowa³ w poszczególnych folwarkach dzier¿awców. W latach 1649 –1951 r. podlega³ on rektorowi Kolegium Jezuickiego we Wroc³awiu, a nastêpnie do 1700 r. Kolegium w ¯aganiu. Do 1776 r. funkcje nadzorcze sprawowa³ rektor Kolegium w Legnicy. W Otyniu rezydowa³ wybierany przez zakonników superior, który sprawowa³ nadzór nad dzia³alno¶ci± administratorów.
Po kasacji zakonu w 1773 r. jeszcze przez trzy lata maj±tkiem w³adali jezuici. Wówczas to utworzono Królewski Instytut Szkolny, którego rektor by³ prze³o¿onym administratora. W 1787 r. w³asno¶æ ziemska w Otyniu, wraz z nale¿±cym do niej maj±tkiem w Klenicy, zosta³a sprzedana ksiêciu kurlandzkiemu Piotrowi Bironowi, a po jego ¶mierci przypad³a jego trzeciej córce Dorocie, ksiê¿nej ¿agañskiej, która wysz³a z m±¿ za Edmunda ksiêcia de Talleyrad – Perigord. Wówczas to zakupiono maj±tek Swarzenice. W 1858 r. nast±pi³ podzia³ Wielkiej W³asno¶ci Ziemskiej w Otyniu. Dobra w Klenicy obejmuj±ce Klenicê, Karszyn, Sedczyn i wspomniane Swarzenice przejê³a córka Doroty, Paulina Józefina, która wysz³a za m±¿ za markiza de Castellane. Ostateczny podzia³ Wielkiej W³asno¶ci Ziemskiej w Otyniu nast±pi³ w 1862 r. Wówczas to dla maj±tku w Klenicy i przyleg³ych folwarków utworzono oddzielny urz±d, który administrowa³ dobrami (Amt Kleinitz). W Klenicy przebywa³a tak¿e Paulina Józefina von Castellane. Po ¶mierci w³a¶cicielki, w 1875 r. dobra przesz³y w posiadanie jej córki Marii El¿biety Doroty, która jeszcze w 1857 r. wysz³a za m±¿ za Antoniego Radziwi³³a. W latach 1880 –1884 wybudowa³ on pa³ac oraz w po³udniowej czê¶ci wsi za³o¿y³ park. Zmieni³ tak¿e sposób zarz±dzania maj±tkami. Utworzono wówczas Ksi±¿êcy Zarz±d Dóbr Radziwi³³owskich oraz Zarz±d Generalny, który wykonywa³ zadania pe³nomocnika generalnego. Podporz±dkowany mu zosta³ urz±d w Klenicy (Amt Kleinitz) zajmuj±cy siê nadzorem nad funkcjonowaniem poszczególnych folwarków oraz nadle¶nictwo ( Forstamt). Maria Dorota zmar³a w 1915 r. a jej nastêpc± prawnym zosta³ syn Wilhelm Janusz Heinrich Stanis³aw Radziwi³³, który w 1906 r. po¶lubi³ Dolores Konstancjê Johannê Marie Radziwi³³. Ksi±¿ê Stanis³aw, jako rotmistrz polskiej kawalerii, zgin±³ w 1920 r. na Ukrainie. Z tego ma³¿eñstwa w 1907 r. urodzi³a siê córka Anna Maria Angela Dorota Radziwi³³, która odziedziczy³a po³owê maj±tku. Liczy³ on wówczas 4 483 ha i sk³ada³ siê z folwarków w Klenicy, Swarzenicach, Karszynie i Siadczy. Ostatecznie w 1922 r. bardzo zad³u¿one dobra w Klenicy zosta³y sprzedane zarówno przez matkê Dolores przebywaj±c± w Pary¿u jak i pe³nomocnika jej córki Anny Marii. Czê¶æ przejê³a spó³ka komandyta „Johann Jacob Vowinckel”, czê¶æ ¦l±skie Gospodarstwo Krajowe oraz Stowarzyszenie Eigenescholle (Wspólna Skiba). W nastêpnych latach dobra ulega³y kolejnym podzia³om. Ostatecznie w 1937 r. po maj±tku w Klenicy pozosta³a niewielka czê¶æ, licz±ca zaledwie 66,75 ha, która nale¿a³a do Clemensa Bussmanna. Folwark w Swarzenicach, licz±cy 648 ha, znalaz³ siê w posiadaniu przedsiêbiorcy budowlanego P. Kampa.
[Dzieje aktotwórcy opracowa³ Tadeusz Dzwonkowski]
( ¼ród³o:https://szukajwarchiwach.pl/89/964/0/?q … #tabZespol)
Offline