Lubuskie Towarzystwo Genealogiczne

Forum Lubuskiego Towarzystwa Genealogicznego


#1 2019-05-05 21:13:05

 zefir454

Administrator

Skąd: Smolno Wielkie
Zarejestrowany: 2013-12-20
Posty: 335
Punktów :   
WWW

Klenica.

Klenica była osadą zapewne już w XIV w. skoro przyjmuje się, że w 1437 r. należała do Sigismunda Zebelitz (z Bielic). Do końca XV w. stanowiła częsty przedmiot sporów między rodziną von Zebelitz, a mieszkającymi na pograniczu Wielkopolski Żychlińskimi oraz okoliczną szlachtą z pobliskiego Śląska, w tym z Rechenbergami. Grunty o niewielkiej wydajności oraz rozległe lasy i bagna nie sprzyjały rozwojowi gospodarki folwarcznej. Dlatego też zarówno Klenica jak i okoliczne wsie długo były zasiedlone przez wolną ludność chłopską. Od połowy XVI w. majątek w Klenicy znajdował się we władaniu Rechenbergów. Wraz ze śmiercią Johanna Georga w 1610 r. przejęła go jego siostra Helena von Spritzenstein i jej mąż Johann Ernest Spritzenstein, a następnie druga żona Johanna, Eleonora hrabina von Harrach. Ona też przekazała testamentem Klenicę, podobnie jak całe dobra otyńskie, Zakonowi Jezuitów, który przejął je krótko po 1645 r. Mimo, że dobra zakonne były kilkakrotnie plądrowane przez wojska w czasie wojny siedmioletniej i wojen śląskich, a zabudowania dosyć często niszczone przez pożary, majątek w Klenicy utrzymywał się w dobrym stanie. Sprzyjała temu metoda zarządzania oparta o gospodarstwa czynszowe oraz ciągłe starania przedstawicieli zakonu o naprawę dróg, rozlicznych mostów i dobrze zorganizowaną gospodarkę leśną. Zakładano nowe folwarki i owczarnie, m.in. w 1666 r. wzniesiono młyn, w 1669 i 1671 roku owczarnie, w 1714 r. wzniesiono browar, a w latach 1717-1720 rozbudowano Karszyn. W 1700 r. w dobrach klenickich zamieszkiwało 579 osób.
Klenica należała do wielkiej własności ziemskiej obejmującej kilkanaście wsi i folwarków, której siedziba mieściła się w Otyniu. Była ona zarządzana przez administratora, który mianował w poszczególnych folwarkach dzierżawców. W latach 1649 –1951 r. podlegał on rektorowi Kolegium Jezuickiego we Wrocławiu, a następnie do 1700 r. Kolegium w Żaganiu. Do 1776 r. funkcje nadzorcze sprawował rektor Kolegium w Legnicy. W Otyniu rezydował wybierany przez zakonników superior, który sprawował nadzór nad działalnością administratorów.
Po kasacji zakonu w 1773 r. jeszcze przez trzy lata majątkiem władali jezuici. Wówczas to utworzono Królewski Instytut Szkolny, którego rektor był przełożonym administratora. W 1787 r. własność ziemska w Otyniu, wraz z należącym do niej majątkiem w Klenicy, została sprzedana księciu kurlandzkiemu Piotrowi Bironowi, a po jego śmierci przypadła jego trzeciej córce Dorocie, księżnej żagańskiej, która wyszła z mąż za Edmunda księcia de Talleyrad – Perigord. Wówczas to zakupiono majątek Swarzenice. W 1858 r. nastąpił podział Wielkiej Własności Ziemskiej w Otyniu. Dobra w Klenicy obejmujące Klenicę, Karszyn, Sedczyn i wspomniane Swarzenice przejęła córka Doroty, Paulina Józefina, która wyszła za mąż za markiza de Castellane. Ostateczny podział Wielkiej Własności Ziemskiej w Otyniu nastąpił w 1862 r. Wówczas to dla majątku w Klenicy i przyległych folwarków utworzono oddzielny urząd, który administrował dobrami (Amt Kleinitz). W Klenicy przebywała także Paulina Józefina von Castellane. Po śmierci właścicielki, w 1875 r. dobra przeszły w posiadanie jej córki Marii Elżbiety Doroty, która jeszcze w 1857 r. wyszła za mąż za Antoniego Radziwiłła. W latach 1880 –1884 wybudował on pałac oraz w południowej części wsi założył park. Zmienił także sposób zarządzania majątkami. Utworzono wówczas Książęcy Zarząd Dóbr Radziwiłłowskich oraz Zarząd Generalny, który wykonywał zadania pełnomocnika generalnego. Podporządkowany mu został urząd w Klenicy (Amt Kleinitz) zajmujący się nadzorem nad funkcjonowaniem poszczególnych folwarków oraz nadleśnictwo ( Forstamt). Maria Dorota zmarła w 1915 r. a jej następcą prawnym został syn Wilhelm Janusz Heinrich Stanisław Radziwiłł, który w 1906 r. poślubił Dolores Konstancję Johannę Marie Radziwiłł. Książę Stanisław, jako rotmistrz polskiej kawalerii, zginął w 1920 r. na Ukrainie. Z tego małżeństwa w 1907 r. urodziła się córka Anna Maria Angela Dorota Radziwiłł, która odziedziczyła połowę majątku. Liczył on wówczas 4 483 ha i składał się z folwarków w Klenicy, Swarzenicach, Karszynie i Siadczy. Ostatecznie w 1922 r. bardzo zadłużone dobra w Klenicy zostały sprzedane zarówno przez matkę Dolores przebywającą w Paryżu jak i pełnomocnika jej córki Anny Marii. Część przejęła spółka komandyta „Johann Jacob Vowinckel”, część Śląskie Gospodarstwo Krajowe oraz Stowarzyszenie Eigenescholle (Wspólna Skiba). W następnych latach dobra ulegały kolejnym podziałom. Ostatecznie w 1937 r. po majątku w Klenicy pozostała niewielka część, licząca zaledwie 66,75 ha, która należała do Clemensa Bussmanna. Folwark w Swarzenicach, liczący 648 ha, znalazł się w posiadaniu przedsiębiorcy budowlanego P. Kampa.
[Dzieje aktotwórcy opracował Tadeusz Dzwonkowski]
( źródło:https://szukajwarchiwach.pl/89/964/0/?q … #tabZespol)


Józef Pławski- członek Lubuskiego Towarzystwa Genealogicznego

Offline

 

Stopka forum

RSS
Powered by PunBB
© Copyright 2002–2008 PunBB
Polityka cookies - Wersja Lo-Fi


Darmowe Forum | Ciekawe Fora | Darmowe Fora
www.volley.pun.pl www.hsg.pun.pl www.zielonezycie.pun.pl www.godsmack.pun.pl www.gastrofaza.pun.pl